historiek

ontstaan

Het ontstaan van de psychiatrische zorgverlening in Munsterbilzen gaat terug naar het einde van de 19de eeuw toen, omwille van het antiklerikaal klimaat in Frankrijk, enkele Franse zusters van “La congrégation des Soeurs de Saint-Joseph du Bon Pasteur” van Clermont-Ferrand een veiliger onderkomen zochten in België. Ze vestigden zich in Munsterbilzen waar het voormalige adellijke stift werd gekocht om er in opvang voor psychiatrische patiënten te voorzien. Op het hoogtepunt bood de instelling onderdak aan 700 patiënten.

infrastructuur

Het ziekenhuis bestond aanvankelijk uit een gesloten gebouwencomplex. De grote aanzet voor de uitbouw van het instituut tot een modern psychiatrisch ziekenhuis werd gegeven in 1958.  Toen bouwden de zusters, de St.-Annakliniek.  Dit was, destijds, een uniek complex in ons land, omwille van het verlaten van het asilair karakter van de gebouwen en het realiseren van een ‘open’ en modern ziekenhuiscomplex. Stelselmatig werd de campus open getrokken en werd er geïnvesteerd in nieuwe gebouwen, aangepast aan de evoluties en de noden van de tijd. 

populatie

De eerste patiënten waren voornamelijk afkomstig uit Wallonië, Brussel en zelfs Frankrijk. De taboesfeer omtrent de psychiatrie was hier zeker niet vreemd aan. De familie bracht de familieleden liever onder in een veraf gelegen instelling, zodat de kans op herkenning minimaal was. In de loop van de jaren ’70 veranderde dit patroon en werden er steeds meer mensen uit de omgeving opgenomen.  In 1975 worden de eerste mannelijke patiënten opgenomen. 

zorg en behandeling

In de beginperiode was de zorgverlening zeer nauw verweven met het leven van de zusters. Het zwaartepunt van de behandeling lag op de moralisatie en de ondersteuning van de geesteszieken. Eenvoudige huishoudelijke taken, zoals naai- en breiwerk, en aangepast ontspanning bepaalden het dagelijks leven.  Tussen 1908 en 1930 was de “bedbehandeling” populair en erop gericht de hersenen te laten rusten en zo het herstel te bevorderen. Vanaf circa 1935 deden de biologische therapieën hun intrede. In de jaren ’50 en ’60 werden de psychofarmaca ontwikkeld; medicatie die selectief inwerkt op het zenuwstelsel. Ook de psychotherapie deed geleidelijk aan zijn intrede in de instelling. De sociotherapie brak eind jaren ’60 door en had als basisidee : het omvormen van het instellingsleven tot één groot therapeutisch proces en het aanwenden van sociale structuren die het leven kenmerkten. De behandelaar ging zich meer met en naast de patiënt opstellen. Geleidelijk aan ontwikkelde het behandelingsaanbod zich tot een gedifferentieerde, geïntegreerde en therapeutische aanpak met als uitgangspunt: de individuele patiënt met zijn eigen specifieke kenmerken en noden inzake therapie, hospitalisatievorm en verblijfs- of behandelingsduur. 

alternatieve voorzieningen

Vanuit het ziekenhuis werden diverse initiatieven ontwikkeld in het kader van een hedendaagse geestelijke gezondheidszorg. Zo werd in 1978 een Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg opgericht te Tongeren, welk later zou fusioneren binnen de vzw Vereniging Geestelijke Gezondheidszorg (VGGZ).

In een huis in het centrum van Munsterbilzen werden reeds in 1985 zeven ex-psychiatrische patiënten gehuisvest als experiment van beschut wonen. Dit zou uitgroeien tot een volwaardig zelfstandig initiatief: Beschut Wonen “De Overstap” vzw, met vestigingen in Bilzen, Tongeren en Hasselt.

Herintegratie blijft het streefdoel. In het kader van de reconversiebesluiten, werd op 1 januari 1991 het Psychiatrisch Verzorgingstehuis Sint-Jozef opgericht, voor patiënten met een gestabiliseerde psychiatrische problematiek die echter nog behoefte hebben aan begeleiding om een zo groot mogelijke autonomie te herwinnen. Om een zo groot mogelijke maatschappelijke integratie na te streven, werden een deel van deze activiteiten gelokaliseerd in Tongeren in een volledig nieuw complex vlak aan het centrum. 

Ook vandaag wordt de zorg voortdurend in vraag gesteld, geëvalueerd en bijgestuurd en wordt er geïnvesteerd in medewerkers, infrastructuur en aanbod met het doel de patiënt een zo aangepast en efficiënt mogelijke dienstverlening aan te bieden. 

Nieuws & Activiteiten